Temas öncesi profilaksi(PrEP) hakkında son gelişmeler ve farklı ülkelerde yapılmış çalışmalar AIDS2018 gece oturumlarında paylaşılmaya devam ediliyor. PrEP varlığına dair ilk tartışmaların başladığı 2004 yılından bu yana her AIDS toplantısında yapılan bu oturum konu hakkında önemli bilgilerin paylaşıldığı bir platform. Öncelikle PrEP nedir?
Medikal anlamda ‘önleyici amaçla yapılan’ işlemlere verilen profilaksi ismi HIV söz konusu olduğunda temas öncesi ve temas sonrası olarak ayrılıyor. Temas öncesi profilaksi her gün alınan ve içindeki kimyasallarla HIV ile temas durumunda virüsün vücuda yerleşmesi ve yayılması riskini azaltan (günlük kullanımı aksamazsa %90 üzerinde) bir medikal ürün. İlk PrEP 2012 yılında onaylandı ve Dünya Sağlık Örgütü’nün dökümanlarında yer almaya başladı. Şu an itibariyle Dünya’da 40 küsür ülke tarafından kabul edilen ve 24 ülkede dağıtımı sağlanan PrEP üzerine konuşulan konulardan bazıları ve oturumdan izlenimler:
-Uluslararası fon kuruluşları yahut ulusal düzeyde var olan sorunlardan ötürü Dünya’nın büyük kısmında PrEP erişimi mümkün olmuyor. Bu anlamda verilecek mücadele için vurgulanan en önemli nokta çok temel bir halk sağlığı öğretisi: Önlemek tedaviden üstündür. Bu anlamda hem HIV ile karşılaşma ihtimali yüksek olan bireylerin yaşam kalitesi (insan hakları penceresinden) hem de sağlık sistemine olan yükün azalması (devletler için ekonomik açıdan) bu önlemenin önemini çok iyi anlatıyor.
-PrEP’in bulunduğu ülkelerde kimlere, nasıl dağıtılacağı önemli bir tartışma konusu. Oturumda dağıtımın merkezi yapılması ve toplum bazlı yapılması arasında önemli tartışmalar gerçekleşti. Bu anlamda Kenya’da yürütülen merkezi dağıtım ve Hindistan’da seks işçilerinin ağı üzerinde yapılan dağıtım örnekleri paylaşıldı. Aynı zamanda PrEP dağıtımında sadece belirli toplulukların hedeflenmesi ile herkes için ulaşılabilir olması arasında da farklı örnekler üzerinden tartışmalar yürütüldü.
-Başka ülkelerde ilerlemenin nasıl olduğunu Türkiye anlamında değerlendirdiğimizde PrEP sağlanması yönünde yapılacak savunuculuklar için yapılması gerekenin ilk adımda mevcut veriyi arttırmak ve kalitesini yükseltmek olduğunu düşünüyoruz. PrEP’in ulaşılabilirliğini arttırma konusunda yapılacak ön değerlendirme çalışmaları için eldeki verilerin güvenirliği çok önemli. Sağlam bir temelde ilerleyecek güçlü çalışmalar ile yapılacak etkili savunuculuk bu anlamda Türkiye için uzak bir hedef değil.
Daha fazla bilgi almak isteyenler için : www.prepwatch.org