Değerli Basın Mensubu,
Ünlü aktör Charlie Sheen’in geçtimiz günlerde HIV ile yaşadığını basına açıklamasını takiben haberin Türkiye medyasında son derece hatalı ve basın etiğine uymayan biçimlerde yer bulduğuna üzülerek tanık olmaktayız.
Medyada ‘Hollywood aktörü AIDS kaptı’, ‘Ünlü aktöre AIDS bulaştı’, ‘Ünlü komedyenden kötü haber’ gibi başlıklarla yazılı ve görsel basında yer bulan bu haberlerin veriliş biçimi tıbbi terminoloji açısından yanlış bilgi ve mesajlar barındırmasının yanı sıra ayrımcı bir dil kullanması açısından hatalıdır. Konuya ilişkin olarak basına yansıyan haberlerde ayrımcı, HIV Pozitif bireyleri ötekileştiren, HIV Pozitif Bireyleri “öcü” gibi gösteren ifadelere yer verilmiştir. Aynı zamanda ismi geçen aktör haberlerde bir “kurban” olarak sunulmaktadır.
Bu mesajlar, aynı yanlış bilgi ve önyargıların sosyal medyada da yeniden üretilmesine sebep olmakta, böylece HIV ile yaşayanlara karşı ayrımcılığı körüklemektedir.
HIV ve AIDS farklıdır…
Konuya ilişkin olarak, HIVİnsan Bağışık Yetmezlik Virüsü’dür. HIV vücuda girdikten sonra tedavi edilmezse ortaya çıkan hastalıklar bütününe AIDS denir.
AIDS bir hastalık değil, hastalıklar bütünü/evredir. Bu nedenle ‘AIDS hastalığı’ ve ‘AIDS hastası’ söylemi doğru bir ifade değildir. Ayrıca, -li ve –lı gibi ekler ayrımcılığı destekleyen eklerdir. Dolayısıyla HIV pozitif bireyler için kullanılması gereken doğru terminoloji ‘HIV/AIDS ile yaşayan’ veya ‘HIV Pozitif’dir. Charlie Sheen de yaptığı açıklamalarda ‘HIV pozitif’ olduğu ifadesini kullanmıştır. HIV ile yaşayan bireyler, 1990’ların ortalarından beri mevcut tedavi seçenekleriyle sağlıklı yaşamlarını sürdürmekte, sosyal yaşama ve iş yaşamına devam edebilmekte, aile kurabilmektedirler.
Charlie Sheen söz konusu açıklamasıyla 1991 yılında HIV ile yaşadığını açıklayan Earvin “Magic” Johnson’dan bu yana açık HIV pozitif kimliğiyle medyada görünür olan en tanınmış kişilerden biri olmuştur. Bu bakımdan yaptığı açıklama, tüm dünyada olumlu yankı bulmuş, HIV ile yaşayanlara umut kaynağı olmuştur. Verdiği en önemli mesajlardan biri HIV’in kendisinin değil önyargı ve ayrımcılığın yaşamında sorun yarattığıdır. Bu haberin ülkemizdeki yansımalarında maalesef bu mesaj değer bulmamıştır.
Yalnızca bazı grupların ve toplum tarafından ‘olumsuz’ bulunan davranışların HIV ile enfekte olmakta etkili olduğuna dair yanlış bilgi de Charlie Sheen’in özel hayatına yapılan atıfla dile getirilmektedir. HIV anneden bebeğe, kan yolu ile ve korunmasız her türlü cinsel ilişki ile bulaşabilmekte; din, dil, ırk, etnik köken, cinsel kimlik, cinsel yönelim fark etmeksizin hepimizi etkileyebilmektedir.
Sivil toplum örgütleri ve özellikle HIV/AIDS konusunda hak savunuculuğu yapan Pozitif Yaşam Derneği 2005 yılında kuruluşundan itibaren doğru bilgi ve terminoloji konusunda basın emekçilerine eğitimler vermektedir. Bu çabalara rağmen ‘sansasyonel’ ve dikkat çekici habercilik uğruna bu hatalı dilin kullanılması Türkiye’de HIV ile yaşayanlar ve aktivistler açısından büyük hayal kırıklığı yaratmıştır. Ayrıca doğru bilgi ve haber alma hakkımızı ihlal etmektedir.
Bu hafta sonu itibariyle başlayacak olan Avrupa HIV testi haftası (20-27 Kasım) ve 1 Aralık Dünya AIDS Günü vesilesiyle konunun doğru bir yaklaşımla gündeme getirilmesi daha da önem kazanmaktadır. Söz konusu haberlerin, yukarıda ifade edilen hataların giderilerek düzeltilmesi ya da tamamen geri çekilmesi gerekmektedir.
Tüm bundan hareketle bireylerin doğru ve sağlıklı haber almalarının temel bir hak olduğunu belirterek, bundan sonra yapılacak haber çalışmalarında Derneğimize başvurmanız durumunda siz değerli basın mensubuna her türlü danışmanlığın sağlanacağını belirtmek isteriz.
Kamuoyuna saygı ile duyurulur,
Pozitif Yaşam Derneği