عفونتهای منتقله آمیزشی معمولا به واسطه تماس سیالات بدن و سطوح مخاطی روی پوست در حین فعالیت جنسی رخ میدهند. انتقال این عفونتها از طریق مقاربت جنسی محافظت نشده بسیار رایج است. مطابق با آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO)، در سال 2016 تعداد افراد شناسایی شده با عفونت HIV در 51 کشور از 53 کشور اروپایی در حدود 160450 نفر بوده است، و این در حالی است که این عفونت تنها یکی از انواع عفونتهای منتقله جنسی است.
همه روشهای انتقال عفونتهای منتقله جنسی به شرح زیر است:
نکته: هر یک از عفونتهای منتقله جنسی خصوصیات جداگانهای دارند. متنهای این بخش به صورت عمومی نوشته شدهاند.
- مقاربت جنسی محافظت نشده
این عفونتها از طریق گذرگاههایی نظیر سیال پروستات، اسپرم، سیالات مقعدی و مهبلی در حین مقاربت جنسی مقعدی، دهانی و یا مهبلی محافظت نشده بین دو شریک جنسی منتقل میشوند.
- استفاده از خون یا محصولات خونی کنترل نشده و وسایل در تماس با خون استریل نشده
استفاده مشترک از مواد مرتبط با خون مانند سرنگها، ژیلت و تیغ صورت تراشی میتواند باعث عفونتهایی از طریق جریان خون شود. علاوه بر این، انتقال خون و فرآوردههای خونی، و همچنین استفاده از فرآوردهها در هنگام پیوند بدون کنترل STI میتواند باعث سرایت این عفونتها شود.
- سرایت مستقیم از مادر به فرزند
بعضی از عوامل STI میتوانند از طریق بارداری، در حین زایمان و بعد از زایمان و از طریق شیردهی به نوزاد سرایت کنند.
عفونتهای منتقله جنسی ناشی از باکتریها (سوزاک، کلامیدیا، سیفلیس، و غیره) میتوانند با استفاده از آنتیبیوتیکها به طور کامل درمان شوند. اما هپاتیت B و عفونت HIV درمان مزمن و سختی دارند، در حالی که HPV هیچ درمان قطعی ندارد و فقط درمان سمپتوماتيک دارد. HIV، HPV و سیفلیس، حتی اگر در بدن قرار گیرند، ممکن است هیچ علائمی را برای دوره بلند مدتی نشان ندهند و تشخیص آنها توسط آزمایشات کلینیکی نیز سخت است. به همین دلیل، بسیار مهم است که شما و شریک جنسی شما با حداقل یکبار آزمایش دادن در سال و یا فواصل مناسب بعد از تماسهای پرخطر، برای سلامت جنسی و سلامت تناسلی از عوامل STI آگاهی پیدا کنید، حتی اگر هیچ علائمی از بیماری وجود نداشته باشد.
علائم احتمالی بیماریهای آمیزشی
– متورم شدن، زخم شدن، قرمز شدن و خارش در ناحیه تناسلی، در ناحیه دهان، یا ناحیه مقعد
– احساس سوزش و درد هنگام ادرار کردن
– خروج ناگهانی مایع از آلت مردی و مبهل، یا خارش آنها
– خونریزی غیر عادی مهبل یا مقعد، ترشحات رنگارنگ و بد بو
– احساس درد در پایین شکم
– احساس درد و تورم در گرههای لنفاوی در بیخ ران و اطراف آن
– آمیزش جنسی دردناک
مترجم: روشی که تنها به درمان عوارض ناشی از یک بیماری میپردازد.
موثرترین روش برای محافظت در برابر بیماریهای آمیزشی استفادهٔ مداوم و دقیق از کاندوم است.
موثرترین روش برای محافظت در برابر بیماریهای آمیزشی استفادهٔ مداوم و دقیق از کاندوم است. برخی بیماریها از طریق تماس سطحی غشاء مخاطی با مایعات بدن که حامل باکتری یا انگل هستند منتقل میشوند. کاندوم، که با ایجاد مانعی از تماس مایعات بدن با سطح غشاء مخاطی جلوگیری میکند، مانع از انتقال بیماری میشود. علاوه بر این، کاندوم از انتقال بیماریهایی همچون تبخال آلت تناسلی، اچپیوی (ویروس پاپیلومای انسانی)، و سیفیلیس جلوگیری میکند، که همگی آنها از طریق تماس پوست آلوده با غشاء مخاطی منتقل میشود.
برای تشخیص و درمان بیماریهای آمیزشی میتوانید به تسهیلات مراقبت بهداشتی مراجعه کنید. در مراکز بهداشت مهاجرین، مراکز آموزش بهداشت مهاجرین، مراکز بهداشت خانواده، و مراکز بهداشت اجتماعی میتوانید آزمایشهای سادهای را برای آزمایش و تشخیص سرپایی بیماری انجام دهید، و همچنین برای برخی بیماریهای بخصوص درمان و کاندوم دریافت کنید. علاوه بر این، برای انجام آزمایشهای لازم جهت تشخیص بیماریهایی همچون اچآیوی، و همچنین دریافت کاندوم بصورت رایگان میتوانید به دیگر مراکز خدمات بهداشت جنسی و باروری مراجعه کنید
بیماریهای زنانه، بیماریهای دستگاه تناسلی، بیماریهای پوستی، بیماری عفونی را در کلینیکهای سرپایی بیمارستانهای دولتی و خصوصی، و مراکز تشخیص و درمان ویژه انجام دهید.
اگر به مراقبت بهداشتی پیشرفته نیاز دارید، میتوانید به بیمارستانهای آموزشی و تحقیقاتی که دارای مراکز مراقبت بهداشتی سطح ۳ هستند مراجعه کنید.
برخی از بیماریهای آمیزشی شایع عبارتند از:
ین بیماری آمیزشی از طریق باکتری به نام «ترپونما پاليدوم» ایجاد میشود. این بیماری یکی از شایعترین بیماریهای آمیزشی در سطح جهان است. بر اساس دادههای ارایه شده توسط پزشکان کشور ترکیه، به نظر میرسد که این بیماری همانند بیماری اچآیوی، روز به روز شایعتر میشود. تحقیقات نشان داده است که این بیماری راه را برای ابتلا به بیماری اچآیوی نیز هموار میکند. این بیماری در صورت تشخیص در سطح ۱ و ۲ کاملاَ قابل درمان است، اما در سطح ۳ و بعد از آن میتواند پیامدهای مرگباری را به همراه داشته باشد. این بیماری، پس از آمیزش دهانی و مقعدی، از طریق تماس مایع جنسی با نواحی که پوست بر اثر تروما دچار آسیب شده است، منتقل میشود.
علائم
– جای زخمهای بدون ترشح مایع، سفت، و بدون درد بر روی سطوحی که در تماس با مایعات جنسی بودهاند
– رشد غدد لنفاوی
– جوش بر روی دستها و بدن، بخصوص در کف دست و پا
– درد عضلات، تب، گلو درد، رشد غدد لنفاوی.
تشخیص و درمان
۳ ماه پس از ورود به بدن فعال میشوند. هرچند از طریق معاینه بالینی امکان تشخیص اولیه این بیماری وجود دارد، اما تشخیص قطعی باید از طریق آزمایش خون انجام شود. درمان و اقدامات تکمیلی پس از درمانِ بیماریهای پوستی توسط متخصصین همچون متخصصین بیماریهای عفونی انجام میشود. با توجه به نتایج آزمایش خون، دورهٔ درمان بالینی عفونت ممکن است بر اساس یک پروتکل درمانی ۱ یا ۳ هفتهای باشد. برای درمان این بیماری از پنیسیلین و آنتیبیوتیکهای مشتق شده استفاده میشود. پس از اتمام دورهٔ درمان، فرد بیمار باید به مدت ۳ یا ۶ ماه بصورت منظم تحت نظارت قرار گیرد. شرکای جنسی باید همراه با هم درمان شوند (حتی اگر یکی از آنها هیچ علائمی از بیماری را نداشته باشد).
روز پس از ورود باکتری به بدن نمایان میشوند. در برخی موارد ممکن است این بیماری هیچ علائمی نداشته باشد. این بیماری با آنتیبیوتیک قابل درمان است. این بیماری ممکن است از طریق آمیزش دهانی، مقعدی، و مهبلی منتقل شود. این بیماری شایعترین بیماری آمیزشی در کشور ماست. علائم
– احساس درد و سوزش هنگام ادرار کردن
– درد مزمن کشاله ران
– سرخ شدن نواحی مقعد، وجود چرک مخاطی در مدفوع
– آمیزش جنسی دردناک
– ترشح مایع زرد مایل به سبز از آلت مردی، مهبل، یا مقعد
تشخیص و درمان
این بیماری از طریق آزمایش بالینی نمونههایی از مایع ترشح یافته از آلت مردی یا مهبل تشخیص داده میشود. درمان این بیماری باید توسط پزشک انجام شود و تحت نظارت پزشک قرار گیرد. استفادهٔ خودسرانه از آنتیبیوتیکها میتواند موجب مشکلاتی در درمان دیگر بیماریهای عفونی شود، زیرا مصرف خودسرانه آنتیبیوتیک میتواند برخی باکتریها را در مقابل دارو مقاوم کند.
هپاتیت به معنی تورم کبد است. هپاتیت ب نام ویروسی است که موجب این بیماری (تورم کبد) میشود. این ویروس پس از ورود به بدن وارد کبد میشود، و با با گذشت زمان بافت کبد را تخریب میکند. اگر درمان نشود، میتواند پیامدهای جدی را به دنبال داشته باشد. هپاتیت ب بطور کامل قابل درمان است، اما در برخی موارد پیشرفته میتواند مزمن باشد. در برخی موارد نیز صرفا یک ناقل است. این بیماری از طریق مایعات جنسی در طول آمیزش جنسی منتقل میشود. از طریق خون و فرآوردههای خونی کنترل نشده، تزریق بدون انجام ضدعفونی، استفاده از سرنگها یا موارد زیرپوستی ضدعفونی نشده، یا انتقال مستقیم از مادر به نوزاد نیز قابل انتقال است.
علائم و تشخیص
این بیماری، که معمولاَ علائمی هم ندارد،معمولا با آزمایشهای پیش از انجام عمل جراحی، معاینههای پیش از ازدواج، و آزمایش خون تشخیص داده میشود. علائم این بیماری شامل طب، ضعف، کاهش اشتها، حالت تهوع و استفراغ، شکمدرد، غلیظ شدن ادرار، زردی پوست و چشم، و درد مفاصل هستند. در کشور ما، از هر ۳ نفر یک نفر به هپاتیت ب مبتلا است و از هر ۱۰ نفر یک نفر صرفا ناقل این بیماری است.
درمان
هپاتیت ب عفونتیست که میتوان با واکسیناسیون از آن پیشگیری کرد. برای شناسایی و واکسیناسیون پادتنهای محافظتی در برابر هپاتیت ب، قطعا باید با پزشک خود مشورت کنید. پادتنها در افرادی که یک بار عفونت را پشت سر گذاشتهاند، حتی اگر واکسینه نشده باشند، فعال شده و فرد را در مقابل عفونت محافظت میکنند. به این پدیده ایمنی طبیعی میگویند. تشخیص و درمان
ویروس در مایعات بدن مانند خون، ترشحات اندام تناسلی، بزاق، شیر، عرق، اشک وجود دارد. خطر آلودگی بسیار بالاست چرا که این ویروس در مقابل شرایط خارجی مقاوم است. تشخیص آن از طریق آزمایش خون انجام میشود. درمان امکانپذیر است. موثرترین راه حفاظت در برابر آن واکسیناسیون و همچنین استفاده از کاندوم طی مقاربت جنسی میباشد.
عفونت از طریق ویروسی به نام (انگلیسی) پاپیلوم انسانی به وجود میآید. علایم و نشانهها ظرف 3 ماه بعد از ورود ویروس به بدن قابل مشاهده است. علایم
– جوشهای بدون درد بر روی آلت تناسلی مرد و زن، و همچنین تاول پوستی تشخیص و درمان
ویروسهای موجود در اندامهای تناسلی خارجی جز آنکه واگیرند و زیبایی بدن را بهم میزنند، هیچگونه اثری ندارند، اما ویروسهای موجود در دهانه رحم منجر به سرطان دهانه رحم میشوند. موثرترین راه پیشگیری واکسیناسیون HPV در مراحل اولیه محافظت است.
تبخال در نواحی تناسلی به علت وجود ویروسیست که باعث عفونت هرپس تناسلی میشود. علایم و نشانهها ظرف یک هفته بعد از ورود ویروس به بدن قابل مشاهده است.
علایم
– سردرد و درد عضلانی
– ضعف بدن
– تب بالا
– تبخالهای درون-مایع در نواحی تناسلی
– تورم غدد لنفاوی ناحیهای
(ویروس نقص ایمنی انسانی ) عفونت از طریق ویروسی به نام ویروس نقص ایمنی انسانی (the Human Immunodeficiency Virus) ایجاد میشود. دستگاه ایمنی به سلولها متصل شده و ساختار ژنتیکی آنها را ویران میکند و با تخریب این سلولها طی زمان باعث میشود مقاومت ایمنی بدن از بین برود. HIV عفونتی مزمن است که امکان درمانش وجود دارد، اما در مرحله پیشرفتهاش با سندروم نقص ایمنی اکتسابی، یا همان ایدز، روبرو میشویم.
AIDS مخفف Acquired Immune Deficiency Syndrome (سندروم ضعف ایمنی اکتسابی) است که در زبان ترکی استانبولی نیز به همین معنیست.
ایدز به خودی خود یک بیماری یا عفونت نیست. آسیب دستگاه ایمنی وقتی ایجاد میشود که HIV درمان نشود، و عفونتهای فرصتطلب که وارد بدن میشوند انواع مختلفی از الگوهای بیماری ایجاد کنند. ایدز مجموعه بیماریهایی است که در این مرحله بروز میکند.
ایدز را میتوان با درمان مناسب و منظم کنترل کرد. شناسایی را میتوان با درمان منظم بازگرداند. وقتی عمل برگشت بدون وقفه انجام میشود، افرادی که بدون اختلال به درمان ادامه میدهند میتوانند بدون رویارویی با هیچگونه منفینگری به زندگی خود ادامه دهند. با قطع درمان و پیگیری نامنظم، ویروس ممکن است دربرابر درمان مقاومت نشان دهد، و بدین ترتیب روند درمان با مشکل مواجه شده و شانس موفقیت کاهش
1) انتقال- دوره عفونت
2) عفونت HIV حاد- اولین عکس العمل بدن طی 2-4 هفته پس از دریافت ویروس HIV قابل مشاهده است. از آنجا که علایم آن بسیار مشابه به بیماریهای عفونی عمومی است، تشخیص ویروس اغلب دشوار است. آزمایشات پادتنی منفی هستند، که به آن دوره نهفتگی (window period) نیز میگویند. شخص از این مرحله به بعد ناقل بیماری است.
3) دوره سروکانورژن (عفونت حاد)- حضور عفونت از طریق آزمایشات آزمایشگاهی قابل شناساییست.
4) دوره بدون علامت (غیرجسمی)-هیچگونه علایمی مشاهده نمیشود، وضعیت سلامتی نرمال است. ممکن است 10-12 سال به طول انجامد. مبتلایان ممکن است در آزمایشات خون که به دلایل مختلف دادهاند (پیش از جراحی، پیش از حاملگی، پیش از اشتغال به شغل) شناسایی شوند. در این صورت، بلافاصله درمان آغاز میشود. سطح عفونت بیمارِ تحت درمان از پیش فراتر نمیرود.
5) دوره اولیهی تشخیص- نشانههایی از قبیل دستگاه ایمنی تضعیف شده، ضعف، سردرد، کاهش وزن شدید، تب توجیه نشده، اسهال مزمن و اسهال ناپایدار در طول دوره بدون علامت.
6) سندروم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز)- درصورتی که در مراحل قبل بیمار شناسایی نشده و درمان شروع نشده باشد، این سندروم مشاهده میشود. نواقص دستگاه ایمنی به وضوح ملاحظه میشود، انواع سرطانهای فرصتطلب گاها مشاهده میشود. این امکان وجود دارد که بیمار را با درمان به دوره بدون علامت بازگرداند.
7) دوره پیشرفته- شامل افرادی که شناسایی نشده یا باوجود شناسایی تحت درمان قرار نگرفتهاند. تحلیل عضلانی و اختلال در دستگاه عصبی قابل مشاهده است. در صورت عدم درمان معمولا مرگ فرد را در پی دارد.
– تب بالا
– تورم غدد
– جراحت در دهان، مری، و اندام تناسلی
– درد عضلانی و مفصلی
– اسهالی که طولانیمدت نبوده
– بینظمی تنفسی، سرفه
– حالت تهوع و استفراغ، کاهش وزن
– عفونتهای مکرر
· از طریق رابطه جنسی محافظت نشده قابل انتقال است. با افزایش روابط محافظت نشده، خطر انتقال افزایش مییابد.
· خون از طریق خون. خون و محصولات خون که آلوده باشند می توانند از طریق پیوند قلب و بافت انتقال یابند. اما امروزه، آزمایش HIV پیش از پیوند الزام قانونی دارد. شایعترین عامل انتقال از طریق خون تزریق وریدی است.
· از مادر به نوزاد. در طول دوره حاملگی. ویروس ممکن است حین زایمان یا شیردهی از مادر به نوزاد انتقال یابد. با رعایت احتیاط و پیگیری درمان میتوان نرخ انتقال ویروس از مادر به فرزند را به سطوح بسیار پایین رسانید.
HIV از طریق مایعات بدن مانند بزاق، عرق، ادرار و اشک منتقل نمیشود. رفتارهایی از قبیل عطسه کردن، سرفه کردن، استفاده از ظرف، چنگال، لیوان، توالت و استخر مشترک، دست دادن و بوسیدن هیچکدام امکان انتقال ویروس را ایجاد نمیکنند.
آزمایش منظم از اهمیت برخوردار است. ضمنا زمانیکه علایم HIV مشاهده می گردد، بایستی بدون تاخیر نسبت به انجام آزمایش اقدام نمود. اگر تجربه پرریسک داشته اید ولی هیچ علایمی ندارید، بایستی پس از 3 ماه آزمایش بدهید. می توان قبل و بعد از آزمایش نسبت به دریافت مشاوره اقدام نمود. اگر نتیجه آزمایش شما مثبت بود، آنگاه بایستی به یک دکتر متخصص مراجعه کنید و با بهره بردن از مشاوره اقدام به شروع درمان بکنید.
ویروس HIV را نمی توان به طور کامل از بدن خارج کرد، اما می توان با استفاده از روش های درمانی نسبت به کنترل آن اقدام و عوامل بیماری را حذف کرد.
در درمان HIV، روشی که «درمان تاخیری ضد ویروسی» نامیده می شود تاثیرگذاری بر سیستم ایمنی ویروس را متوقف می سازد. حتی اگر میزان ویروس نیز قابل شناسایی نباشد، ادامه درمان از اهمیت برخوردار است. ایجاد وقفه در درمان و استفاده از درمان نامنظم باعث می شود تا فرآیند درمان پیچیده شده و در نهایت با شکست مواجه شود.
درمان HIV تحت پوشش بیمه سلامت عمومی قرار دارد. افراد نیازمند به درمان می توانند رایگان و به صورت ناشناس از مراکز آزمایشگاهی استفاده کنند؛ اما آنها ملزم هستند تا برای درمان HIV ثبت نام کنند و کد شناسایی خود که با عدد 99 شروع می شود
درمان پیشگیرانه
- حفاظت بعد از رفتار پرریسک
هر مورد مشکوک نوعی از درمان پیشگیرانه برای کاهش ریسک انتقال عفونت ایجاد شده پس از شرایط پرریسک به شمار می رود.
این نوع درمان از شیوع HIV در مقابل ریسک عفونت HIV ایجاد شده بعد از رفتار مشکوک ممانعت می کند.
درمان پیشگیرانه بایستی در بازه 72 ساعت از زمان رفتار پرریسک دریافت گردد. البته حتی اگر این درمان در طی 72 ساعت نیز دریافت گردد، باز هم نمی تواند محافظت مطلق را تضمین نماید. به همین دلیل بایستی با یک دکتر متخصص یا واحد پزشکی مصاحبه شده و خدمات تشخیصی و درمانی HIV صورت بپذیرد.
- درمان پیشگیرانه قبل از قرار گرفتن در معرض بیماری
این روش برای افرادی به کار می رود که با HIV زندگی نمی کنند ولی رفتارهایی دارند که احتمال مواجه شدن با علل متنوع این بیماری را افزایش می دهند.
این روش از طریق استفاده منظم از داروهای مورد استفاده در درمان HIV انجام می پذیرد. در این صورت اگر ویروس HIV وارد بدن شود، از تکثیر باز می ایستد و از عفونت پیشگیری می شود.
استفاده منظم از داروی تجویزی پزشک در این شیوه درمانی از اهمیت برخوردار است. ضمنا یک روش جایگزین نیز برای مواقعی وجود دارد که زمان رفتار پرریسک از قبل مشخص است. در این روش بایستی قبل از رفتار پرریسک نسبت به استفاده از دارو با دوز دو برابر به صورت 24-2 اقدام گردد. یکی از دوزها باید 24 ساعت قبل از رفتار پرریسک و یک دوز از دارو بایستی 48 ساعت بعد مصرف شود. این روش باید توسط پزشک انجام شود.
روش مذکور نبایستی برای محافظت در کل عمر شخص به کار برود، بلکه بایستی از این روش برای دوره های زمانی با ریسک بالا استفاده نمود. با این حال محافظت از گروه های پرریسک مخصوصا کارگران جنسی بسیار حائز اهمیت است.
برای محافظت در مقابل HIV باید به روش های انتقال توجه کنیم. برای ممانعت از انتقال ویروس از مادر به فرزند باید پشتیبانی پزشکی و مشاوره ای از جانب پزشک متخصص انجام بپذیرد.
برای تزریقات و خدمات وریدی همواره باید از تزریقات استریل استفاده کرد و موارد تزریقی نبایستی به صورت اشتراکی مورد استفاده قرار بگیرند.
استفاده مستمر از کاندوم مهم ترین روش پیشگیری از HIV است. در شرایط تک-همسری، اعتقاد بر این است که استفاده از کاندوم ضرورتی ندارد، اما تک-همسری به عنوان یک روش محافظت به شمار نمی رود. زمانیکه شریک جنسی مطمئن است که شریک وی ناقل ویروس HIV نیست، ریسک دریافت ویروس کاهش می یابد.
مراکزی که در آنها خدمات مشاوره زندگی با HIV برای افراد دارای تشخیص این بیماری ارائه می گردد عبارتند از دانشگاههای وابسته به مراکز تحقیقاتی و آموزشی فعال در زمینه آگاهی بخشی نسبت به HIV یا ایدز، سایر مراکز پشتیبانی و واحدهای خدمات در برخی سازمان های جامعه مدنی و سازمان های سلامت عمومی فعال در زمینه آگاهی بخشی نسبت به HIV که مورد تایید وزارت بهداشت و شهر هستند.
مشاوره زندگی با HIV شامل موارد ذیل می گردد:
- راهنمایی در خصوص فرآیند درمان پس از تشخیص
- حمایت روانی-اجتماعی برای رویایی با مشکلات آموزشی، زندگی کاری و خانواده
- حمایت قانونی در مواردیکه تبعیض و محرومیت اجتماعی وجود داشته باشد