İnsan Hakları İzleme Örgütünün (Human Rights Watch) 2004 yılında yayınladığı bir rapor HIVden korunmanın en etkin yöntemi olan erkek lateks kondomun, tüm sağlık ve HIV/AIDS örgütlerinin çabalarının aksine birçok hükümet tarafından erişimi kısıtlanıyor.HIV/AIDS programlarına en büyük desteği veren Amerika Birleşik Devletleri 2003 yılında açıkladığı The United States Leadership against AIDS, Tuberculosis and Malaria Act of 2003 adlı eylem planına göre, bu plana ayrılan paranın üçte birini evliliğe kadar cinsel perhiz programlarına ayrılıyor.
AIDSten en fazla etkilen on beş Sahra-altı Afrika ülkesini kapsayan bu programların yanı sıra, Birleşik Devletlerin içinde de uygulanan programlarda, tüm bilimsel gerçekliklere rağmen, Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıktan (CYBH) korunmanın tek etkin yolunun heteroseksüel evlilik olduğu belirtiliyor.
Kondoma ulaşım ve yaşam kurtaracak bilgiler konusunda kısıtlamalar yaratan ülke yalnızca Birleşik Devletler değil. Dünyanın birçok ülkesinde politik ve dini lider, kamuya yaptıkları açıklamalarla kondom kullanımını ahlaksızlık olarak nitelerken, tek korunma yolunu heteroseksüel evlilik olarak görmekte. Kondom elbette ki HIV ile mücadelede tek yol değil.
akat CYBH konusunda seks sırasında kullanılabilecek tek araç kondom. Heteroseksüel evliliğin ve seks perhizi gibi yöntemler bazı kişiler için etkili sonuç doğurabilir fakat bu gibi yöntemlerin kondom kullanımı yerine koymaya çalışmak HIV konusunda çok daha kötü bir noktaya gitmemize yol açabilir.
Kondom kullanımı hakkında insan haklarını engelleyecek boyuttaki uygulamaların en büyük merkezlerinden biri Vatikan.Özellikle Roman-Katolik denizi olarak adlandırılan, Vatikanın siyasi etkisi altındaki bölgelerde kondom kullanımı engelleniyor. Kilise HIV/AIDS korunma yöntemi olarak kondomun
kullanılması konusunda sessiz kalsa da istenmeyen gebeliği önleme ve evlilik dışı cinsel ilişki için kondom kullanmayı yasaklıyor.
Kondoma erişim konusunda diğer bir sorunlu ülke de Hindistan. Birleşmiş Milletlerin verilerine göre Hindistan Güney Afrikayı geçerek en çok HIV/AIDS vakasının görüldüğü ülke. Buna rağmen 2002 yılında kondom satışları yüzde 5 düşmüş durumda. Bölgeden gelen raporlara göre özellikle seks işçilerinin çalıştığı genelevlerde kondom bulmak hiç kolay değil. Sivil Toplum Örgütlerinin dağıtmaya çalıştığı kondomlarda, erkeklerin erkeklerle seks yapmasını teşvik ettiği gerekçesiyle engelleniyor. Kısacası, kondoma erişim eşcinsel erkekler ve seks işçileri için bir tür yaptırım aracı olarak kullanılıyor.
Peru kondom erişimi konusunda bir diğer sorunlu ülke. UNAIDS raporlarına göre HIV/AIDS yüzde 1in altında görülüyor Peruda. Fakat son yıllarda özellikle eşcinsel erkekler ve seks işçileri ile seks yapan erkeklerde HIV bulaşma riski artıyor. Bu durumu gözlemleyen sağlık örgütleri kondom dağıtımını hızlandırınca, bazı sivil toplum örgütleri evliliği özendirmek ya da evlenen kadar cinse perhiz temalı projeler üretmeye başlamış.
Burada hepsini anlatamadığımız rapor, kondom erişiminin engellenmesi konusunda çok ilginç örnekler anlatılıyor. HIV/AIDS programlarının önemli bir bölümünü oluşturan koruma projelerinin önemi bilimsel olarak tartışılmazken, politik ve dini tabular bu projelerin devamını tehdit ediyor.
Tevfik İbrahim
Pozitif Yaşam Derneği Gönüllüsü