Birleşmiş Milletler HIV AIDS Ortak Programı’ndan (UNAIDS) yeni rapor; HIV infeksiyonunun bulaşma zamanlamasını değerlendiren testlerin sonuçlarını cezai takibat için incelemeye aldı.
İngiliz Yardımlaşma Vakfı, National AIDS Trust (NAT), 4 Ağustos 2011 tarihinde cezai takibat sebebiyle HIV infeksiyonu üzerine Algoritma testlerinin (RITA) geçerliliğini ve anlamını araştıran “Yeni HIV infeksiyonu ihtimali – cezai takibat sonuçları” adlı bir rapor yayımladı.
Öncelikle yasal yargılama sisteminde çalışan profesyonellere ve HIV bulaştırma davalarına bilirkişi olarak çağrılan HIV konusunda uzmanlara yönelik rapor, HIV infeksiyonunun zamanlamasını belirleyecek RITA test sonuçlarının olası kullanımı konusunda onları tedbirli olmaya çağırıyor.
RITA ve ceza yasası içerisinde olası kullanımı
RITA testleri, HIV pozitif olduğu öğrenilen bir kişinin genellikle 6 ay öncesinden enfekte olduğunu tahmin ediyor. Şimdiye kadar, Birleşik Krallık henüz teşhis konulmuş hastalara sık sık RITA sonuçlarını bildiren tek ülke.
Birleşik Krallık’taki ceza hukuku, bir başkasına HIV bulaştıran kişilerin cezai takibatını göz önünde bulundurduğu için, rapor, RITA testlerinin ve sınırlarının tam olarak anlaşılmasının ve cezai takibatta kötüye kullanılmamasının önemini vurguluyor.
Rapor ayrıca, HIV bulaştırma zamanlamasını ve sonuç olarak da bulaştıran kişinin kimliğini kanıtlamak için mahkemelerde RITA sonuçlarının kullanımıyla ilgili henüz bildirilmiş bir örnek olmasa da yakın gelecekte bunun gerçekleşebileceğinin altını çiziyor.
Hiçbir test bireyin ne zaman HIV ile enfekte olduğunu kesin olarak gösteremez
Birleşmiş Milletler HIV AIDS Ortak Programı (UNAIDS) Bilimsel Başdanışman Dr. Cate Hankins, “Hiçbir bilimsel test, bir bireyin ne zaman HIV ile enfekte olduğunu kesin olarak gösteremez” dedi ve ekledi: “RITA sonuçlarını hastalara gönderirken ve bu sonuçları ceza yasasında kullanırken sınırlarını iyice bilmek, temkinli olmak, belirli bir protokolü izlemek önemli.”
Rapora göre, ceza yasasında HIV aktarımını kanıtlamak, bilimsel kanıtların, tıbbi kayıtların, gerçekleri, HIV bulaştırma yönü ve zamanlamasını saptayacak ifadenin birlikte kullanımını gerektirir.
National AIDS Trust Genel Müdürü Deborah Jack “Özellikle geç konulan teşhisler önemli bir husus olduğundan, nüfus düzeyinde HIV infeksiyonunun yaklaştığı tahmininde bulunan RITA testleri gibi bilimsel ilerlemelerin varlığı oldukça sevindirici” dedi ve ekledi: “Ancak, RITA testleri sınırlamalarının tam olarak anlaşılması ve mesela cezai takibat dönemlerinde olduğu gibi bağlam dışında kullanılmaması hayati öneme sahip.”
RITA testleri, bireylerdeki önemli oranda yanlış test sonuçlarını göz önüne alan, birey düzeyinden ziyade nüfus düzeyinde (ortalamalara dayalı) çalışmak üzere tasarlandığı için, rapor, RITA testlerinin cezai takibatlar bağlamında, yeni HIV infeksiyonunun doğruluğunu teyit eden kanıtlar kadar bireyler için güvenilir olmadığı sonucuna vardı.
“RITA sonuçlarını hastalara gönderirken ve bu sonuçları ceza yasasında kullanırken sınırlarını iyice bilmek, temkinli olmak, belirli bir protokolü izlemek önemli.”
UNAIDS Bilimsel Başdanışman Dr. Cate Hankins
HIV biliminin ceza hukuku bağlamında daha iyi anlaşılması
NAT raporu, UNAIDS tarafından 31 Ağustos – 2 Eylül 2011 tarihleri arasında Cenevre’de düzenlenecek, HIV bulaştırma ve HIV’e maruz kalmanın suç sayılmasını bilimsel, tıbbi, yasal ve insan hakları açısından ele alacak olan uzman toplantısından sonraki hafta açıklanacak.
Toplantı, HIV konusunda öncü bilim insanlarını ve tıbbi uzmanları yasal ve insan hakları uzmanlarıyla bir araya getirecek. Katılımcılar, HIV’e maruz kalma ve bulaştırmanın suç sayılması bağlamında ilgili bilimsel ve yasal kanıtları ve zarar verme, riske sokma, niyet ve kanıt ile ilgili konuların yanı sıra diğer konularla ilgili kavramları ve kavramsallaştırılmalarını/ele alınışlarını inceleyecek.
Toplantı 2015’e kadar AIDS’e etkili bir şekilde tepki verilmesini engelleyen HIV aktarımı, seks işçiliği, eroin kullanımı ve eşcinsellik konusunda cezai kanunlar ve yaptırımları olan ülke sayısını yarıya indirmeyi amaçlayan UNAIDS’in bir parçası.
Kaynak: http://www.unaids.org/en/resources/presscentre/featurestories/2011/august/20110804nat/
Çeviri: Hediye Aydoğan – Pozitif Yaşam Derneği Gönüllüsü
Gizem Aslan – Pozitif Yaşam Derneği Gönüllüsü