Hasta bireylerin haklarını da gözönünde tutarak ve onları çiğnemeden, toplumun hastalıktan korunması nasıl gerçekleşecektir? AIDS’li hastaların ya da HIV(+) bireylerin “temiz toplumdan” yalıtılması mümkün olabilir mi? Toplumu gözetme adına bu bireylere hem sosyal, hem de tıbbi anlamda yığınla güçlük yaratmaya hakkımız var mıdır?HIV ile enfekte olan hekim, diş hekimi ve sağlık ekibinin öteki üyelerinin, mesleki konumları nedeniyle bu virüsü başka hastalara taşıma olasılığı vardır. Bu nedenle, sağlık kurumlarına başvuran hastaların “güvenli tedavi olma hakkı”nı yaşama geçirebilmek için, hekim ve öteki sağlık personelinin HIV(+) olup olmadığını bilme hakkı kendiliğinden gündeme gelecektir.
AIDS’in bildirimi zorunlu bir hastalık olması, toplumu koruyabilmek gibi bir amaca ulaşmak isterken, HIV(+) ya da AIDS’li hastanın bilimsel tıbbın olanaklarından yoksun kalması sonucunu doğurmamalıdır. Bu nedenle bir çok ülkede getirilen çözüm, hasta kayıtlarının epidemiyolojik verileri toplamaya ve izleme yapmaya engel olmayacak biçimde, ama isimsiz olarak tutulmasıdır.
HIV antikor testi kimlere uygulanmalıdır? Bir kişinin iznini almaksızın kanında HIV testi uygulamak onun özerkliğini hiçe saymak olduğundan, etik dışı bir uygulama kabul edilmelidir. Bu konuda, WHO’nunki de dahil genel kabul, bilgilendirilmiş rıza(onam) temeline dayanan bir hasta görüşünün alınmasıdır. Başta cerrahlar ve diş hekimleri olmak üzere, hekimlerin operasyon öncesi hastalarından HIV testi istemeleri makul karşılanabilir. Ancak hastaların bu test için gerekli olan rızayı (onamı) vermek istememesi durumunda, operasyonun HIV(+) hasta koşullarında gerekli önlemlerin alınarak gerçekleştirilmesi önerilebilir. Hastaların cerrahlarının HIV(+) olup olmadığını öğrenmek istemeleri de, onların güvenli tedavi olma haklarıyla doğrudan ilintilidir.
Toplumda AIDS’le ilgili bilgilenmeyi, toplumun aydınlatılmasını sağlamak, asılsız önyargıların yerleşmesini önlemek birincil olarak hekimlerin görevi olsa gerektir. Eğitimin hemen her düzeyde birey için gerçekleştirilmesiyle AIDS’e yönelik soyutlamalar önlenebilecek ve AIDS tanısı almış bir hasta herhalde aşağıdaki cümleyi söylemek zorunda kalmayacaktır.
“Korkuyorum ama ölmekten değil, yardım edilmeden bir köşeye bırakılmaktan…”