در اکثر موارد تروما به صورت واکنش روانشناختی یا احساسی به تجربه ای که موجب آزار یا ایجاد اندوه شدید در فرد است گفته می‌شود. تجربیاتی همچون تصادف، بیماری یا جراحت، قرار گرفتن در معرض خشونت، از دست دادن شخص مورد علاقه یا طلاق می‌تواند باعث ایجاد ترومای روانی در افراد شود. تجربه ترومای روانی هر شخص با دیگری متفاوت است زیرا همگی ما در سایه تجربیات پیشین زندگی خود با تجربیات منفی جدیدی مواجه هستیم.
درگیری و خشونت شدید در کشوری که در آن زندگی می‌کنیم، آسیب ناشی از جابجایی برای پناهندگی، از دست دادن، مشکلات سازگاری که بوسیله جامعه میزبان تجربه می‌شود و دیگر مشکلات اجتماعی و اقتصادی، به همراه اثرات قرار گرفتن در معرض خشونت با همه انواع ترومای روانی مرتبط بوده و همزمان افراد و گروه ها آنرا با آسیب پذیری بیشتری همراه می‌کنند. هنگامی که شخص نتواند خود را با ترومای روانی که در آن تجربه آن است تطبیق دهد با علائم مختلفی که در سرتاسر زندگی روزمره آنها گسترش می‌یابد برخورد می‌کند. برخی از اثرات روانی و روانشناختی که در قربانیان خشونت قابل مشاهده است عبارتند از:
– اندوه ایجاد شده بوسیله آسیب در سلامت جسمی فیزیک همچون جراحت و افسردگی روانی ناشی از درد
– افسردگی و اختلال استرس پس از ترومای روانی
-از دست دادن اعتمادبه نفس
– احساستی مانند احساس گناه شدید، ترس، اضطراب، شرمندگی
– اختلالات خواب و اشتها
– اختلالات فیزیکی
– رفتارهای آسیب رسانی به خود که تا رفتارهای مربتط با خودکشی گسترش پیدا می‌کند
– ایجاد اختلالات اضطرابی همچون اختلال وحشت
– اعتیاد
همه این تجربیات ترومای روانی مانع از ایجاد سلامت روانی و غلبه بر مشکلات روانی-اجتماعی می‌گردند. در چنینی فضایی، پشتیبانی و حمایت روانی نقش بسیار مهمی را برای کمک به پناهجویان در کنار آمدن با مشکلات و مقاومت کردن ایفا می‌کند.
حمیات روانی-اجتماعی شامل تقویت افراد در برابر اختلافات روانشناختی است که ممکن است پس از ترومای روانی، کاهش یا رفع علائم تروماتیک، بازسازی روابط اجتماعی از هم گسیخته، تجهیز و تقویت و حمایت از افراد برای تشخیص حمایت بالقوه روانی-اجتماعی خود است؛
– ارائه حمایت روانی پس از تروما از افراد با شناسایی و هدایت کسانی که به خدمات روانپزشکی نیاز دارند
– کمکهای اجتماعی و مالی دیگری که باید با توجه به دیگر مشکلات برخاسته از ساختارهای اجتماعی در نظر گرفته شوند
– افراد و گروه ها با فراهم شدن امکان شرکت در این موارد قادر به شناسایی نیازهای خود خواهند بود
– خدمات مداوم و دسترسی به ذینفعان
– آماده سازی افراد برای موارد اورژانسی احتمالی و بهبود مهارتهای سازگاری
حمایت اجتماعی-روانی به روشهای گوناگونی توسط سازمانهای دولتی و سازمان های جامعه مدنی قابل ارائه است:
- ارزیابی نیازها و منابع؛ ارزیابی و برنامه ریزی سطح تاثیر پس از ترومای جسمی و خدمات حمایتی موجود.
- کمکهای اولیه روانشناختی در شرایط بحران؛ با ارائه دادن اطلاعات روانشناسی پایه و فرصت دادن به افراد در ابراز احساسات خود هیجانات آنها پس از بوجود آمدن ترومای روانی تسکین می‌یابد. این امر از طریق مصاحبه های گروهی، پخش کردن بروشورهای آگاه کننده و ابزارهای رسانه ای میسر است.
- ارجاع و راهنمایی؛ هدف شناسایی افرادی است که نیازمند به دریافت حمایت روانشناختی و روانی تشخیص داده شده و هدایت آنان به متخصصان و موسسات است تا خدمات مربوطه را دریافت کنند.
- ایجاد مرکز اطلاعات؛ هدف آن ایجاد یک مرکز اطلاعات قابل دسترس است که در آن بتوان اطلاعات مربوط به گفتگوهای پایه را با همه افراد نیازمند به اشتراک گذاشت.
- فراخوان عمل اجتماعی؛ آگاهی جامعه از توانبخشی پس از ترومای روانی و فعالیتهای حمایت روانی-اجتماعی برای ایجاد چنین آگاهی
- پروژه های اجتماعی؛ یکی از پرکاربردترین روشها است که با شرکت دادن افراد دارای ترومای روانی در زندگی احتماعی و ایجاد احساس بازیابی کنترل زندگی در آنها امکان بدست آوردن قابلیتهای سازگای را در این افراد فراهم می‌سازد.
- آموزش؛ این مورد متداول ترین شکل حمایت روانی-اجتماعی است. با انتقال این آموزشها به افراد آسیب دیده از سوی متخصصان و مددکاران اجتماعی مشغول در این حوزه چنین توانمندسازی حاصل می‌گردد.
مددکاران اجتماعی که از تخصص لازم در زمینه خشونت و علل در معرض خشونت قرار گرفتن قربانیان برخوردارند باید با در نظر گرفتن حمایتهای روانی-اجتماعی برای قربانیان خشونت، نیازهای ویژه آنان را مورد توجه قرار دهند. با اینحال، همواره شناسایی نیازهای مخصوص هر فرد در اولین مرحله میسر نیست. در صورتی که حمایت روانی-اجتمماعی شما مناسب شما نباشد، مشکل شما حل نشده باقی می‌ماند. لطفا این مسئله را با متخصصان و مددکاران اجتماعی در میان بگذارید.