Skip to content Skip to footer
Destek merkezimiz hafta içi her gün 09.00 / 18.00 saatleri arasında hizmet vermektedir.
0850 888 05 39
Danışma Hattı
0216 418 10 61

HIV Enfeksiyonu ve Madde Bağımlılığı

Bu bölümde HIV ile yaşayan bireylerin tedavileri ve madde bağımlılıklarının tedavilerine olan etkileri yer almaktadır. Madde bağımlılığı kendi içinde bir çok gruba ayrılmakla birlikte etkileri de birbirinden farklıdır. Özellikle uyarıcı ve uyuşturucu madde kullanımının HIV geçişinde ve var olan enfeksiyonun yönetilmesinde olumsuz etkisi olduğu bilinmektedir. Son yıllarda “chemex” olarak bilinen kimyasal maddeyi kullanarak cinsel ilişkiye girmenin HIV yayılımındaki etkisi akademik araştırmalara konu olmaya başlamıştır. İngiltere’de Chelsea ve Westminster Hastanesi’nde yatarak tedavi edilen HIV ile yaşayan bireylerin % 40’ında uyarıcı ve uyuşturucu madde kullanımı bildirilmiştir. Madde kullandığını bildiren bireylerin yarısı cinsel gücü arttırmak ve kimyasal seks (chemsex) için madde aldırdıklarını bildirmiştir (1).

Damar içi kullanımı olmasa dahi ağızdan, soluyarak veya başka bir yoldan alınan maddelerin de korunma alışkanlıklarını olumsuz etkilediği ve HIV geçişini kolaylaştırıcı risklerin göz ardı edilmesine neden olduğu bilinmektedir.

Sağlık otoriteleri tarafından HIV ile yaşayan bireyler başta olmak üzere herkes için uyarıcı ve uyuşturucu madde kullanımının sonlandırılması önerilmektedir.

Tütün ürünleri, Alkol ve Esrar

Genetik mutasyona sahip bazı HIV türlerinde, tütün ürünleri, alkol ve esrar tüketiminin  ilaç etken maddelerinin gerekenden daha düşük olmasına yol açtığı bildirilmiştir (2). 

Tütün ve tütün ürünleri kullanımı ayrıca bağışıklık sistemine zarar vererek CD4 hücreleri üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Kalp ve akciğer hastalıklarının gelişmesini arttırıcı özelliği bulunmaktadır. Neden olduğu diğer hastalıklarla HIV enfeksiyonunun tedavisi karmaşık ve zor bir hal almaktadır.

Ekstazi

Ekstazi tabletlerindeki ana bileşen olan MDMA seviyeleri bir çok ilaçla birlikte etkileşime sahiptir. Tedavide kullandığınız ilaçların etken maddeleri, ekstazi tabletindeki MDMA oranına bağlı olarak ekstazinin etkisini muhtemelen iki-üç kat arttıracak ve aşırı doza sebep olacaktır. Ekstazi ve antiretroviral ilaçların birlikte kullanımı nedeniyle aşırı doza bağlı ölümler raporlanmıştır.

GHB ( Cİ )

Son yıllarda oldukça yaygın kullanılmaya başlanan bu madde proteaz inhibitörü ya da etken maddesi proteaz inhibitörü olan başka bir ilaç ile birlikte kullanılırsa maddenin dozu hayatı tehdit edebilecek seviyelere ulaşabilmektedir. Geçtiğimiz yıllarda antiretroviral tedaviye başlamadan önce GHB kullanımında olumsuz bir etki yaşamayan fakat ilaçla birlikte koma hali gelişen bir vaka bildirimi olmuştur (3).

Kristal/ Crack /Poppers ( Amil Nitrit)

Avustralyalı doktorlar ‘kristal’ veya ‘kristal met’ olarak bilinen metamfetamin ve bazı antiretroviral ilaçlar arasında hayati tehlike oluşturan bir etkileşim olduğu görüşlerini bildirdiler. 49 yaşındaki Melbourne’de bir kişi, metamfetamin ve poppers (amil nitrit) kokusu aldıktan sonra sabah evinde ölü bulundu. Yapılan otopsi raporuna göre yaşamını kaybeden kişinin kanında aşırı doz seviyelerinde metamfetamin bulundu.

Dokorlar, proteaz inhibitörlerinin metamfetamin metabolizmasını yavaşlatmış olabileceği ve Poppersla birlikte aşırı doza yol açtığını belirtmişlerdir (4).

Metadon ve Eroin

Antiretroviral ilaçlarla metadon ve eroin arasında etkileşim vardır. Etkileşimlerin bazılarında metadon ve eroin seviyeleri artarken bazılarında ilacın kandaki oranı artmaktadır. Antiretroviral tedaviyle birlikte kullanımları önerilmez ancak eroin bağımlılığı tedavisinde metadon kullanımında doz ayarlamaları yapılarak dikkatle değişim tedavisi uygulanabilir.

Ketamin

Ketamin ve antiretroviral tedavinin birlikte kullanımıyla ilgili yayınlanmış bir çalışma olmamakla birlikte proteaz inhibitörleri ve NNRTI’lar ile birlikte kullanımında ketaminin kandaki etkisinin artacağı ve aşırı doza bağlı sağlık sorunları yaşanacağı bilinmektedir.

Viagra (Sildenafil)

Bazı antiretroviral ilaçlarla birlikte kullanıldığında kandaki sildenafil oranlarının yükseleceği ve buna bağlı sağlık sorunları yaşanacağı bilinmektedir. Cinsel işlev bozukluklarında kullanılacağında mutlaka hekiminizle görüşün.

Antiretroviral ilaçlar ve madde kullanımı arasındaki ilişkiyi açıkça ortaya koyan yayınlar mevcut değildir. Yukarıdaki tüm bilgiler klinik gözlemler ve akıl yürütmeler sonucu elde edilen verilerdir. Bir çok vakada ilaç ve madde kullanımının olumsuz bir etkiye sebep olmadığı gözlemlenmiş olsa da Londra vakası göz önünde tutularak HIV ile yaşayan hiçbir bireyin ölümcül sonuçlar doğuracak deneyimler yaşamaması için madde kullanımına devam etmesi önerilmez. Doğrudan ilaç etkileşimi olmasa bile ilaç alımı ve korunma alışkanlıklarından vazgeçme gibi etkileri nedeniyle madde kullanımı HIV ile enfekte olan ve olmayan tüm bireyler için risklidir.

Not: Ne sebeple olduğuna bakılmaksızın uyuşturucu kullanmak, bulundurmak ve uyuşturucu ticareti yapmak TCK 191 ve 188 maddelerince yasaklanmıştır ve cezai yaptırımları mevcuttur. Bu bölümün amacı insanları uyarıcı ve uyuşturucu madde kullanımına teşvik etmek değildir. Bu bölümde madde kullanan HIV ile yaşayan bireyleri karşılaşacakları riskler hakkında bilgilendirmek, özellikle ölüm ile sonlanan vaka sayısını olabildiğince azaltmak,  kendisine ve çevresine vereceği zararları en aza indirmektir.

1 http://www.aidsmap.com/Recreational-drug-use-very-common-among-HIV-positive-Londoners-admitted-for-inpatient-care/page/3114111/ 

2 Ma Q et al. Tobacco and marijuana uses significantly decrease atazanavir (ATV) trough concentrations in HIV-infected individuals. 49th Interscience Conference on Antimicrobial Agents and Chemotherapy, San Francisco, abstract H-231, 2009

3 Harrington RD et al. Life-threatening interactions between HIV-1 protease inhibitors and the illicit drugs MDMA and gamma hydroxybuytrate. Arch Intern Med 159: 2221-2224, 1999

4 Hales G et al. Possible fatal interaction between protease inhibitors and methamphetamine. Antivir Ther 5: 19, 2000