HIV enfeksiyonun 1990’lı yıllardan beri tedavisi mevcuttur ve günümüzde tedavi alan HIV ile yaşayan kişilerin HIV negatif çocukları dünyaya gelmektedir. Bebek sahibi olmak isteyen HIV pozitif kişilerin dikkat etmesi gereken çoğu şey, bebek sahibi olmayı düşünen herkesle aynıdır. Bununla birlikte eşlerin pozitiflik durumuna göre alınması gereken birtakım önlemler bulunmaktadır. HIV ile yaşayan kadınlarda gerekli önlemler alındığında anneden bebeğe HIV geçiş riski %0 ile %0,5 arasındadır. HIV tedavisine devam eden ve viral yükü baskılanan HIV ile yaşayan kişilerde HIV’in bebeğe geçme riski %0,1’dir.
Gebe kalmayı düşünen HIV ile yaşayan kişiler mevcut durumlarına göre bu süreci yürütmelidir. Mevcut durum ile kastedilen; kişinin güncel sağlık durumu, viral yükü, tedaviye olan uyumu ve sürekliliğidir.
Gebelik sürecinde HIV tanısı almış olan kadınların tedaviye başlamaması durumunda, gebelik ve doğum sırasında bebeğe HIV geçişi olabilmektedir. Ancak gebelik sürecinde antiretroviral tedaviye başlayan kişilerde viral yük saptanamayan seviyeye geldiğinde bu risk de önemli oranda azalacaktır. Gebelik sırasında HIV enfeksiyonu tanılanan kadınların hemen tedaviye başlatılarak viral yüklerinin saptanamaz seviyeye indirilmesi gerekmektedir. Ayrıca kullanılan HIV ilaçlarının gebelik sürecinde güvenli olduğu bilinmekle birlikte doğabilecek olası riskler için hekiminiz ile iletişimde olmanız önerilmektedir.
Gebe kalmayı planlayan kişiler düzenli ilaç tedavisi ile birlikte viral yükü baskılandığında ve bu düzeyi en az 6 ay korudukları takdirde gebelik sürecinde ve doğum sırasında anneden bebeğe HIV bulaş riski %0,5’in altındadır. HIV ile yaşayan kadınlar gebe kaldıktan sonra kullandıkları ilaçlarda değişiklik yapmak durumunda kalabilirler. Gebeliği etkilemeyecek olan antiretroviral ilaçlarla enfeksiyon tedavileri devam edecektir.
Günümüzde HIV ile yaşayan kadınlar tedavi ile birlikte viral yükü baskılandığında vajinal doğum (normal doğum) yapabilmektedir. Doğum gerçekleştikten sonra anne sütünün içerisinde yüklü miktarda HIV’in bulunması sebebiyle bebeğin emzirilmemesi tavsiye edilir. Bu sayede HIV bulaşı önlenmiş olacaktır. Ancak bazı ülkeler viral yükü baskılanan annelerin bebeklerini emzirebileceklerini ve bulaş riskinin yüksek olmadığını belirtmekle birlikte riskin sıfır olmadığının da altını çizmektedir.
Doğum gerçekleştikten sonra bebeğe yaklaşık 28 günlük Temas Sonrası Koruma (PEP) tedavisi uygulanmaktadır. Bu tedavi şurup şeklinde olmaktadır ve bebeğin HIV ile yaşadığı anlamına gelmemektedir. Bebeğin doğumda HIV ile enfekte olma ihtimaline karşın uygulanan önleyici bir yöntemdir. Temas sonrası korumanın tipi ve süresi annenin viral yüküne göre değişkenlik göstermektedir. Bu ilaçlar normal şartlarda eczanelerde temin edilmektedir. Ancak eczanelerde veya ecza depolarında bulunmaması durumunda oluşan acil durumlarda hekime danışmak gerekir.
Temas Öncesi Koruma (PrEP) Kullanımı
Biri HIV negatif diğeri HIV pozitif olan çiftlerde, Belirlenemeyen=Bulaştırmayan koşulu oluşmadığında veya viral baskılanma durumunun bilinmediği durumlarda gebelik için beklenmesi önerilir. Ancak belirlenemeyen seviyede viral yüke sahip olmayı beklemeden kondomsuz cinsel ilişki yoluyla gebe kalmak isteyen çiftlerde, HIV’in cinsel yolla bulaşma riski azaltmak için HIV negatif eşe Temas Öncesi Koruma (PrEP) uygulanması önerilebilir. Doktor kontrolü olmadan PrEP kullanımı ve korunmasız cinsel ilişki deneyimi yaşamanız önerilmez.
HIV ile Yaşayan Kişilerin Evlat Edinmesi
HIV ile yaşayan kişilerin evlat edinmesine ilişkin mevzuat incelendiğinde Küçüklerin Evlat Edinilmesinde Aracılık Faaliyetlerinin Yürütülmesine İlişkin Tüzüğün 6’ncı maddesi uyarınca evlât edinmek üzere başvuran kişi veya eşlerden Fiziksel, zihinsel ve ruhsal bir engelinin, sürekli bakımı gerektiren, bulaşıcı veya süreğen bir hastalığının bulunmadığını, ayrıca alkol veya uyuşturucu madde bağımlısı olmadığını belirten sağlık kurulu raporu alınması gerekmektedir. Her ne kadar esasında HIV ile yaşıyor olmanın evlat edinmeye engel teşkil etmediğinin kabulü gerekse de uygulamada söz konusu hükme dayanarak evlat edinilmesi mümkün olmamaktadır.
*Bu sayfadaki bilgiler Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), NAM aidsmap, HIV.gov internet sitelerinden ve Türk HIV/AIDS Platformu yayını olan HIV/AIDS Tanı İzlem ve Tedavi El Kitabı’ndan (Sürüm 2.0) derlenmiştir.