Bilindiği üzere mevcut yasalarla yasaların uygulaması arasındaki farkın ölçülebileceği alanlardan biri olarak adalete erişim, toplumsal yaşamda önemli bir yer tutmaktadır. Pozitif Yaşam Derneğinin 3 Aylık Hak İhlalleri raporlarında tespit ettiği üzere(1) HIV ile yaşayan bireylerde yargı mekanizmalarına başvuru konusunda başta ifşa olma korkusu olmak üzere birçok sebepten ötürü maruz kaldıkları hak ihlallerini yargı mekanizmalarına taşımaktan çekinmektedirler. Her ne kadar kırılgan gruplarda adalete erişimde yaşanan güvensizlik çok sık rastlanılan bir durum olsa da bu sürecin dayanışma ve örgütlenmeyle aşılacağına duyduğum inançla son 9 ayda Pozitif Yaşam Derneği’ne gelen ve çeşitli hukuki ve idari mekanizmaları kullanarak çözüme ulaştığımız birkaç hikayeden bahsetmek istiyorum.
Bunlardan ilki huzurevinde(!) kalan bir danışanımızın hikayesi
Aralık ayında bize ulaşan danışanımız; huzurevinde HIV statüsü sebebiyle ayrımcılığa maruz kaldığını; yemekhaneye giremediğini ve odasında kendisine herkesten ayrı tabak-bardakta kendisine yemek verildiğini, toplu alanlara alınmadığını ve toplu faaliyetlere katılmasının yasaklandığını ayrıca huzurevinde kalan diğer kişilerin kendisiyle konuşmadığını bize ilettiğinde konuya ilişkin hem Aile Çalışma Ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na hem de İl İnsan Hakları Kuruluna başvurular yaptık. Başvurularımız üzerine Aile Çalışma Ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İl Müdürlüğünden bir heyet huzurevine gitmiş ve başvuruya konu ihlalleri gerçekleştiren görevliler hakkında idari soruşturma başlatıldı ve yapılan bu ayrımcı davranışlara son verildi. Sonuç olarak danışanımız HERKES gibi aynı koşullarda kalmaya devam ederek, sorumlular hakkında gerekli soruşturmalar başlatıldı.
Bir diğer hikâye ise çokça karşılaşılan evlilik izni sorunsalından!
Evlilik izni için aile hekimliğine başvuran danışan, başvurduğu aile hekimi tarafından hem nefret ve ayrımcılık söylemlerine maruz bırakılmış hem de kişisel verileri onayı dışında birimdeki tüm sağlık çalışanlarına yayılmıştır. Bunun üzerine bu ihlali yapan hekim hakkında hem suç duyurusunda bulunduk hem de Tabipler Odasına idari soruşturma için başvuru yaptık. Hak ihlalini yapan hekim hakkında bağlı bulunduğu ilin Tabipler Odası tarafından idari soruşturma başlatıldı.
Bir daha tekrar edelim; HIV statüsü çalışmaya engel değildir
Şubat ayında yapılan bir başvuruda danışan, eşinin HIV statüsünde olduğunu, çalıştığı işyerinin rutin sağlık muayenelerinde kendisinin onayı alınmadan yapılan HIV testinde HIV statüsünün ortaya çıktığını ve yine, eşinin haberi olmadan eşinin sigorta çıkışının yapıldığını
söylemiştir. Bunun üzerine yargı mekanizmalarına gitmeden önce işverene tarafımızca bir ihtarname çekilmiş ve yapılan ihlallerin hem cezai hem de hukuki alanda sonuçlar doğuracağı ve bu ihlaller ortadan kaldırılmazsa yargı mekanizmalarına başvuracağımız belirtilmiştir. İhtarname sonucunda danışanın eşi işe geri alınmış, sigorta girişi tekrardan yapılmış ve halen işine devam etmektedir:)
“Iyyy Diş Taşı” denilebilir ama?
Danışan diş tedavisi olmak için randevu almış ancak randevu aldığı hekime HIV pozitif olduğunu söyleyince hekim yanında başka bir iş arkadaşına “ıyyy hıv pozitifmiş bu” şeklinde bir cümle sarfetmiş ve danışanı ayrımcılık ve damgalamaya maruz bırakarak tedavisini yapmamıştır. İhlali yapan hekim hakkında suç duyurusunda bulunulmuş, savcılık tarafından soruşturma başlatılmıştır.
Görüldüğü üzere her ne kadar ihlaller hayatın her alanında olsa da hem hukuki mücadele hem dayanışma her yerdedir. Özellikle yargılanma sırasında ifşa olma endişesinden ötürü ihlallerini yargı mekanizmalarını taşımak istemeyen kişiler için ise Anayasa Mahkemesinin 2014/19081 başvuru numaralı T.A.A kararına (2) değinmek isterim. Bu kararda Anayasa Mahkemesi; başvurucunun yargılama sırasında duruşmaların kapalı yapılmasını istediği gizlilik talebinin reddedilmesini özel yaşamının gizliliğini ihlal olduğuna karar vermiştir. Dolayısıyla HIV ile yaşayan kişiler herhangi bir ihlalde yargı mekanizmasına başvuracağı zaman bu karara dayanarak duruşmalarının GİZLİ yapılması kararını aldırabilirler. Ve elbette tüm bu süreçlere başvurmadan önce bize ulaşıp hukuki destek ve dayanışma isteyebilirler.
Elbette önümüze engeller çıkacaktır, elbette baş etme direncimizi kıracaklardır. Ama unutmamız gereken tek şey birlikte güçlü olduğumuz. Ne diyorduk sahi?
Hangimiz HIV Pozitif, ne fark eder?
Leyla Yıldız
KAYNAKÇA
1-Raporlar için bkz;https://www.pozitifyasam.org/raporlarimiz/