“Belirlenemeyen=Bulaştırmayan” ya da kısa adıyla “B=B” nedir?
B=B, HIV ilaçlarını düzenli kullanan ve viral yükü en az altı aydır baskılanmış olan HIV ile yaşayan kişilerin, virüsü korunmasız cinsel ilişki yoluyla hiç kimseye bulaştırmayacaklarının bilimsel olarak kanıtlandığı anlamına gelir. “Belirlenemeyen=Bulaştırmayan” ifadesi Dünya Sağlık Örgütü, UNAIDS, CDC, ECDC gibi HIV alanının saygın otoritelerince kabul edilmiştir.
Konu ile ilgili uzun yıllar PARTNER 1 ve PARTNER 2 çalışmaları yapılmıştır. Partnerlerden birinin HIV pozitif, diğerinin ise HIV negatif olduğu binlerce çift araştırmada yer almıştır. Bu çalışmalarda yer alan HIV pozitif kişiler en az altı aydır HIV tedavisine devam etmekte ve viral yükleri belirlenemeyen seviyededir. HIV negatif kişiler ise kondom gibi çeşitli bariyerler kullanmamakta birlikte PrEP veya PEP gibi önleyici yöntemleri de kullanmamıştır. Yapılan çalışmanın sonucunda çiftlerin on binlerce kez korunmadan gerçekleştirdiği cinsel ilişkilerde HIV pozitif partnerlerden HIV negatif partnerlere HIV bulaşının gerçekleşmediği görülmüştür.
Temeline bu güçlü bilimsel kanıtları alarak 2016 yılının ilk aylarında New York’ta başlayan Belirlenemeyen = Bulaştırmayan kampanyası, bu mesajı dünya çapında kabul ettiren küresel bir aktivizm başarısı olarak; başta Amerika, Kanada ve İngiltere olmak üzere pek çok ülkenin sağlık otoritelerince ulusal tedavi kılavuzlarına alınmıştır. B = B kampanyası şu anda 105 ülkede 1000’den fazla resmi ortağı olan küresel bir sağlık ve insan hakları hareketidir. Kampanyanın Türkiye’de ilk gününden itibaren uygulanması ise mesajın hızla yaygınlaşmasını sağlamış ve Türkiye’yi güncel HIV tartışmalarının önemli bir konumu hâline getirmiştir.
HIV tedavisinde ve yeni vakaları önleme çalışmalarında çok önemli bir bilimsel aşama olan B=B, sosyal açıdan da önemli mesajlar vermektedir. Yıllar boyu HIV ile yaşayan kişiler, bulaşma korkusu nedeniyle toplumda damgalama ve ayrımcılığa maruz kalmışlardır. Ancak bugün kanıtlanmış olduğu üzere, HIV ile yaşayan kişiler tedaviye devam ettikleri ve viral yükleri belirlenemeyen seviyede olduğu sürece, virüsü cinsel yolla bulaştıramazlar. Bu gelişme, kişilerin uğradığı ayrımcılık ve damgalamayı sonlandırma açısından çok önemlidir.
Belirlenemeyen=Bulaştırmayan’ın geçerliliğinden ve sıfır bulaşma riskinin sürekliliğinden bahsedebilmek için, HIV ilaç tedavisi gören kişilerin viral yüklerinin belirlenemeyen seviyeye baskılanması ve sürekli olarak o seviyede kalması gereklidir. Belirlenemeyen seviye, Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezine (CDC) göre <200 kopya/mL viral yük olarak kabul edilir.
Belirlenemeyen = Bulaştırmayan, temeline sağlam bilimsel verileri alan basit fakat çok önemli bir kampanyadır. HIV ile yaşayan kişilerin uzun ve sağlıklı yaşayabileceklerini, çocuk sahibi olabileceklerini ve başkalarına HIV bulaştırmaktan endişelenmemeleri gerektiğini duyuran bu kampanya, hem HIV ile yaşayan kişilerin hem de bu kişilerin yakınlarının gerçekleri anlamalarını sağlayarak kamuoyunu etkilemekte oldukça başarılı olmuştur. CDC’nin resmi olarak kampanyanın temelindeki bilimsel gerçeklerin arkasında durması ise kampanyayı HIV ile mücadelede 2017’nin en önemli mesajı hâline getirmiştir.
Bununla birlikte, düzenli tedavi ile yeni HIV olgularının önüne geçilebileceğini yani riskin sıfır olduğunu açıkça ortaya koyan Belirlenemeyen = Bulaştırmayan bilgisinin, yalnızca HIV geçişi için geçerli olduğu mutlaka vurgulanmalıdır. Başarılı bir HIV ilaç tedavisinin diğer cinsel yolla bulaşabilen enfeksiyonların geçişinde önleyici bir rolü olmadığı unutulmamalıdır.
“Kondom sadece HIV değil, cinsel yolla bulaşabilen tüm enfeksiyonlar için en etkili, ucuz ve erişilmesi en kolay tedbir yöntemidir.”
*Bu sayfadaki bilgiler Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), Prevention Access Campaign, Kırmızı Kurdele İstanbul internet sitelerinden ve Kırmızı Kurdele İstanbul & Pozitif Yaşam Derneği’nin ortak yayını olan “Tedavini Ol Git Hayatını Yaşa” el kitabından derlenmiştir.